"How does it feel to be the greatest songwriter on earth?" vroeg een interviewer ooit aan Paul McCartney. "Dunno. You'd have to ask Neil Finn".
Se non è vero, è ben trovato.
Hoewel bovenstaande anekdote een broodje aap verhaal is, had Macca evengoed de namen Andy Partridge en Colin Moulding kunnen noemen, de twee songwriters van de Britse band XTC.
Een onderschat bandje. En daarom ga ik het er even over hebben.
XTC werd al in de tweede helft van de jaren 70 opgericht en is een van de typische exponenten van wat later britpop zou gaan heten. Verder gegoochel met genrenamen zou hun eerste periode het best omschrijven als post-punk of bij ons new-wave.
Aangevuld met drummer Terry Chambers repeteerden ze aanvankelijk eigen materiaal totdat ze een stevig en energiek podiumtrio waren.
 |
| Andy Partridge |
Een typerende anekdote uit hun documentaire This is Pop is wanneer iemand op een sessie plots een Chuck Berry-cliché uit de gitaar perst, de gekende lick zoals hier in het begin van dit Youtube lesje te zien is (de rest mag je skippen):
Ondanks een klein relletje over de single Statue Of Liberty - vandaag onvoorstelbaar maar het zinnetje In my fantasy I sail beneath your skirt kon in 1978 écht niet door de beugel op de BBC - braken de twee eerste albums White Music (1978) en Go 2 (1978) niet veel potten.
De doorbraak komt er met de plaat Drums and Wires (1979). Hier kiest de band voor een meer mainstream popgeluid. Ze waren het ondertussen wat beu geworden om de Talking Heads uit de Aldi te zijn.
Iedereen die een beetje de popmuziek van de voorbije 40 jaar heeft gevolgd kent natuurlijk de single Making Plans For Nigel. Toch neigt hun sound - geheel in de tijdsgeest - nog steeds meer naar The Police dan naar pakweg de latere Beatles. Dat zou veranderen.
 |
| Colin Moulding |
Vanaf nu hoor je ook dat het duo een goede neus heeft voor songteksten. Nigel is minimalistisch, typisch new-wave maar heeft al verschillende betekenislagen. Moulding schreef de song deels autobiografisch: zijn vader wilde dat hij zijn haar liet knippen en een normale baan zocht die hij graag zou doen. Het verhaal van zo veel artiesten. Maar het gaat natuurlijk ook over British Steel, het overheidsbedrijf wat door Margaret Thatcher dringend moest worden geprivatiseerd. Daarna moest Nigel/Colin er gaan werken en gelukkig zijn. Tenminste, dat was het plan voor Nigel.
In plaats daarvan werkt Moulding samen met Partridge hard aan een opvolger voor Drums and Wires. Black Sea (1980) is een beetje een overgangsplaat. Er komt meer gitaar op de voorgrond en de arrangementen zijn spaarzamer.
Tussen 1980 en 1981 tourt de band als voorprogramma van The Police om Black Sea te promoten. Vliegtuig op, vliegtuig af, spelen in grote stadions, vandaag Cleveland, morgen Nieuw-Zeeland...voor Partridge die worstelt met een Valiumverslaving wordt het te veel en hij stort in. Hij wil niet langer toeren.
Er zijn twee soorten bands: zij die decennialang variaties op hetzelfde maken en zij die op enkele jaren tijd vervellen tot iets nieuws en zich steeds opnieuw heruitvinden. Je mag zelf twee keer raden tot welke categorie XTC behoort. De plaat English Settlement (1982) wordt door fans en critici vaak als de allerbeste plaat van XTC beschouwd. Net zoals The Beatles na 1966 moet Partridge niet langer rekening houden met het feit of de arrangementen live te brengen zijn. De fantasie kan nu de vrije loop.
Ook de inbreng van nieuwe gitarist Dave Gregory is daar niet vreemd aan. De single van de plaat wordt Senses Working Overtime omdat platenlabel Virgin daarvoor kiest. Zelf zegt Moulding dat het een beetje ironisch is dat de song lijkt op "iets wat Genesis of Queen zouden hebben gemaakt". Toevallig twee bands die enkele jaren daarvoor vaak werden weggehoond.
Songs als Yacht Dance en Melt The Guns lichten een tip van de sluier op over welke muzikale paden verder zouden verkend worden.
 |
| XTC |
De jaren 80 zijn zich ondertussen volop aan het voltrekken met alle gekende muzikale ups en downs. Verschillende XTC-albums volgen elkaar op, met wisselend hitsucces. Voor Dukes Of The Stratosphere is zelfs gekozen om een Sgt. Peppertje te doen: een fictieve band bedenken die volledig vrij is om andere en psychedelische paden te bewandelen, maar feitelijk gewoon XTC in vermomming is.
Ik sta verder nog even stil bij enkele van mijn favorieten. In 1986 verschijnt Skylarking. Te midden van hitparades vol koele synthesizerpop, ratelende sequencers en platgecompresseerde vocals is deze plaat een echte verademing.
De Dukes hebben hun sporen nagelaten en het album staat vol invloeden uit de jaren 60. Vaak kamerbreed, trippy en relaxed van productie. Die productie was overigens niet probleemloos: er werd samengewerkt met de Amerikaanse producer/muzikant Todd Rundgren en dat liep moeilijk. Vaak stonden de meningen van Partridge en Rundgren lijnrecht tegenover elkaar.
Toch mag het resultaat er zijn zoals de singles Grass maar vooral Dear God bewijzen. Een ontroerend maar bijtend statement waarbij een met zijn geloof worstelende agnost zich tijdens de drammerige bridge razend maakt op al het leed wat God de mensheid aandoet. Ronduit meesterlijk, zowel muzikaal als tekstueel.
DEAR GOD
Dear God, hope you get the letter and
I pray you can make it better down here
I don't mean a big reduction in the price of beer
But all the people that you made in your image
See them starving on their feet
'Cause they don't get enough to eat from God
I can't believe in you
Dear God, sorry to disturb you but
I feel that I should be heard loud and clear
We all need a big reduction in amount of tears
And all the people that you made in your image
See them fighting in the street
'Cause they can't make opinions meet about God
I can't believe in you
Did you make disease and the diamond blue?
Did you make mankind after we made you?
And the Devil too!
Dear God don't know if you noticed but
Your name is on a lot of quotes in this book
And us crazy humans wrote it, you should take a look
And all the people that you made in your image
Still believing that junk is true
Well I know it ain't, and so do you
I can't believe in
I don't believe
I won't believe in heaven or hell
No saints, no sinners, no devil as well
No pearly gates, no thorny crown
You're always letting us humans down
The wars you bring, the babes you drown
Those lost at sea and never found
And it's the same the whole world 'round
The hurt I see helps to compound
The Father, Son and Holy Ghost
Is just somebody's unholy hoax
And if you're up there you'll perceive
That my heart's here upon my sleeve
If there's one thing I don't believe in
It's you
Dear God.
Uiteraard kan het niet anders dat dit liedje in de Verenigde Staten voor grote controverse zorgt. Interessant is wel dat Partridge zelf niet wild was van de song omdat de inhoud niet in overeenstemming was met zijn eigen meer genuanceerde kijk op religie. Desondanks werd het nummer voor meer simpele zielen een ééndimensionaal strijdlied tegen religie. Tja...
De jaren 90 brengen de platen Oranges & Lemons (1989), een meer commercieel poprock album wat tracht de Amerikaanse markt verder te veroveren en Nonesuch (1992) met als bekendste singles Balad Of Peter Pumpkinhead en The Dissapointed.
De meeste songs worden nu door Andy Partridge geschreven. Ook hij moet niet onderdoen voor originaliteit als tekstschrijver:
Kiezen is verliezen, maar ik denk dat Apple Venus Volume 1 (1999) misschien mijn favoriet album is wanneer het gaat om het verder verkennen van de mogelijkheden van uitgebreide orkestratie en het gebruik van niet-conventionele akkoordenprogressies.
De eerste track, River Of Orchids is fascinerend vanaf het eerste druppeltje tot de fade out: laag na laag wordt iets magisch opgebouwd. Daarna volgt het poppy I'd Like That om even met de voeten op de grond te komen (alhoewel?).
Easter Theatre, Knights In Shiny Karma, Greenman... smaken verschillen maar voor mij staan er geen slechte tracks op dit album.
Na het vervolgalbum, het rockende Wasp Star (Apple Venus Volume 2) (2000) en nog wat compilatiealbums is omstreeks 2008 de samenwerking Partridge/ Moulding stilaan opgedroogd. De laatste zou interesse in muziek en schrijven volledig zijn verloren en ook Partridge glijdt rustig naar zijn pensioen toe.
Vandaag, in 2021 vind ik deze band een beetje vergeten en ondergewaardeerd behalve dan bij fans en kenners. Ik hoop met deze kleine en onvolledige anthologie over hun werk dit een klein beetje te hebben rechtgezet.
Hey, hey, the clouds are grey
There's straw for the donkeys
And the innocents can all sleep safely
All sleep safely
Meer info en discografie op:
https://www.musicmeter.nl/artist/15844/
Hier sé! Dat is lang geleden dat er hier iets gebeurde! Ik ken de paar hitjes van XTC wel, maar verder is de groep me onbekend. Merci voor de tip!
BeantwoordenVerwijderen