A WALK ON PART IN THE WAR, OR A LEAD ROLE IN A CAGE?

Yep, ik ben een Crazy Diamond (Floyd Fan). De goede relatie tussen mij en die Britse band ontstond tijdens mijn adolescentie en houdt loyaal stand.

Op een vrijdagavond ergens midden jaren 80 stak ik in het gezelschap van twee dierbare vrienden een cassette van Wish You Were Here (1975) in de speler, doofde de lichten en vleide me samen met hen op enkele kussens neer. Al dan niet met de hulp van een geurige pretsigaret – ook dat hoorde toen bij het jeugdige experimenteren - gaven we ons vervolgens volledig over aan de majestueuze en intrieste intro van Shine On You Crazy Diamond(Parts I – V).

De liefde voor het wondere universum van Pink Floyd is sindsdien gebleven. En zoals het ware liefde betaamt, heeft die aanvankelijke verwondering voor zoveel moois gedurende de voorbije 35 jaar plaats gemaakt voor een zekere verdieping in intensiteit.

Time...

Wat na al die tijd overeind blijft is het transcendente genot van de muzikale ervaring. En dit ondanks de muzikale eenvoud en het - op de zang en het gitaarspel van David Gilmour na - ontbreken van uitgesproken technische virtuositeit bij de bandleden. Regelmatig slaagde de band er in om met hun vingertoppen heel even die essentie der dingen aan te raken. Tegelijkertijd is Pink Floyd natuurlijk ook lang haar, hippies, eindeloze solo’s, met andere woorden een typisch cultureel cliché uit de jaren 70. Desondanks blijft hun muziek vandaag overeind staan. 

Ondanks de tijd die door de Endless River is gevloeid blijf ik in deze muziek nog steeds nieuwe dingen ontdekken. Zoals het vaak wil bij legendarische rockgroepen was ook hier de chemie tussen Richard Wright, Nick Mason, David Gilmour en Roger Waters meer dan de optelsom der delen. Maar ook de universaliteit en de gelaagdheid van Waters' songteksten is iets wat mij steeds heeft bekoord.

Wish You Were Here, een filosofie...

Op de DVD met extra’s van The Making of Wish You Were Here, het beroemde album waar thema’s als afwezigheid, het verloren genie van stichter/gitarist Syd Barrett en de steeds toenemende druk van de muziekindustrie centraal staan, staat een fragment waarop ex-bassist/tekstschrijver Roger Waters een van de bekendste tracks van het album, de song Wish You Were Here van commentaar voorziet. Zijn uitleg over de filosofie achter die songtekst is de volgende:

Waters: “De zin ‘And did you exchange a walk on part in the war for a lead role in a cage?' is zeer belangrijk in de songtekst, tenminste voor iemand die belang hecht aan songteksten. Maar het nummer begint aanvankelijk met een andere stelling die minstens even belangrijk is: ben jij het soort mens wat in staat is de realiteit te zien, of leef je met een sluier voor je ogen?”

So, so you think you can tell heaven from hell,
blue skies from pain.
Can you tell a green field from a cold steel rail? 
A smile from a veil? 

Do You think you can tell? 

Waters: “Anders gezegd: neem jij als mens voldoening met het concept heaven zoals het wordt voorgespiegeld volgens de gangbare moderne Amerikaanse consumptiedroom, of niet? Want als dat niet zo is, ga je jezelf vroeg of laat toch af vragen wat er eigenlijk écht aan de hand is en hoe ver we eigenlijk nog verwijderd zijn van een Orwelliaanse nachtmerrie. Staat onze samenleving vandaag dichter bij een hel zoals Orwell het in 1984 beschreef, of eerder bij de hemel die het monetarisme en de globale vrije markt ons zouden bieden, zoals politici als Margaret Thatcher en Ronald Reagan ons wilden doen geloven? Volgens mij staan we vandaag helaas dichter bij 1984 dan bij die hemel. De meerderheid van de mensen loopt vandaag als zombies ond en speelt het spelletje mee, een beetje zoals in de song Welcome 2 Hell van Eminem wordt beschreven. Die track is eigenlijk een heel goede illustratie van het soort eisen wat mensen vandaag aan het leven stellen die a smile from a veil, heaven from hell of blue skies from pain jammer genoeg niet van elkaar kunnen onderscheiden.

De sleutelzin, did you exchange a walk on part in the war for a lead role in a cage gaat dus over een fundamentele vraag: indien je bereid bent om jezelf te onderwerpen aan een bestaan waarin je dat soort verschillen niet ziet of wil zien, dan is het wellicht voor jou geen optie om voor een walk on part in the war (een figurantenrol in de oorlog) te gaan.

Die ‘oorlog’ binnen de context van de song is een oorlog die je voert in naam van jezelf, van je eigen menselijkheid en van alles wat ‘menselijk’ is. Die oorlog voer je omdat jij het verschil tussen de smile en de veil, de glimlach en de sluier, wél ziet. Je voert een strijd in naam van alles wat lovenswaardig is aan het mensdom en de menselijkheid. Je eist daarbij aandacht op voor de menselijkheid, zoals we eisen dat figuren als Mumia Abu-Jamal of TroyDavis niet de doodstraf krijgen, dat de Iraanse regering eindelijk ophoudt met het martelen van jongeren, of dat Egyptische generaals stoppen om mensen te arresteren en ze halfdood te martelen om ze vervolgens terug op straat te droppen, enkel en alleen omdat ze het in hun hoofd hebben gehaald om wat protestsongs op hun gitaar spelen. Die walk on part in the war is de eis om dit soort dingen elke dag weer opnieuw onder onze aandacht te brengen.”

Ben ik ondertussen definitief tot ouwe zak gepromoveerd, of is het toch een feit dat er in de hedendaagse popmuziek minder lyrics van met dit soort diepgang te vinden zijn?

So, so you think you can tell

Heaven from Hell,

Blue skies from pain.

Can you tell a green field

From a cold steel rail?

A smile from a veil?

Do you think you can tell?

Did they get you to trade

Your heroes for ghosts?

Hot ashes for trees?

Hot air for a cool breeze?

And cold comfort for change?

Did you exchange

A walk on part in the war,

For a lead role in a cage?

How I wish, how I wish you were here.

We're just two lost souls

Swimming in a fish bowl,

Year after year,

Running over the same old ground.

What have we found

The same old fears.

Wish you were here.

Pink Floyd - Wish You Were Here op Youtube:

EMINEM - Welcome 2 Hell op Youtube: